Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Of is het al te laat? Waarom is er niemand opgestaan om te anticiperen op een pandemie als deze? We kunnen namelijk niet zeggen dat deze virusuitbraak ons overkwam als een donderslag bij heldere hemel. We zijn er in de afgelopen decennia meerdere malen voor gewaarschuwd. Zowel door topmannen als Bill Gates (tijdens een Ted Talk in 2015) en voormalig directeur Ben van der Zeijst (van het RIVM in 2007), als door uitbraken van bijvoorbeeld Sars (in 2002), de Mexicaanse griep (in 2009) en het Ebola-virus (in 2014). De WHO waarschuwt al jaren voor een mogelijke uitbraak van een pandemie, maar is blijkbaar niet in staat geweest om daar op wereldschaal de handen voor op elkaar te krijgen. Ondanks de globalisering voor wat betreft de handel en oorlogsvoering, is de gezondheidszorg al die jaren vooral een nationale aangelegenheid gebleven. Maar het COVID-19 virus trekt zich niets van die grenzen aan. Zoals Johan Cruijff al zei: “Vaak moet er iets gebeuren voordat er iets gebeurt.”. Van oude gezegden, zoals: “Voorkomen is beter dan genezen.” en “Een gewaarschuwd mens telt voor twee.”, hebben we niet veel geleerd.
Achteraf kijk je inderdaad een koe in z’n reet. En ja, de beste stuurlui staan aan wal. Maar ik kan het toch niet laten om nogmaals de vraag op te werpen of het middel niet erger is dan de kwaal, met andere woorden: “Heiligt het doel de middelen?”. Door alle maatregelen die tot nu toe getroffen zijn, is er een zeer complexe samenleving ontstaan, waarin veel mensen lijden. Het merendeel van deze mensen lijdt aan de maatregelen waarmee het virus bestreden wordt. Er is echter een veel simpelere strategie mogelijk en op basis van het principe van Ockhams scheermes heeft deze dan ook zeker de voorkeur. Die simpelere strategie is er één, die gericht moet zijn op de mensen bij wie besmetting door het virus tot ernstige fysieke klachten kan leiden. Dat zijn de mensen met overgewicht (met als mogelijk criterium een BMI groter dan 30) en de mensen die al lijden aan een andere kwaal. Voor deze mensen moet er een quarantaine plicht gelden tot het moment dat ze gevaccineerd zijn. Laat de rest van de samenleving maar gewoon ongemoeid, zodat het virus kan rondwaren. Immers Rutte zei al op 15 maart 2020 tijdens zijn alarmerende toespraak vanuit het Torentje: “De realiteit is ook dat de komende tijd een groot deel van de Nederlandse bevolking met het virus besmet zal raken.”. Maar hoeveel Nederlanders er inmiddels daadwerkelijk corona hebben gehad, is nergens terug te vinden. In september 2020 werd dat aantal door het RIVM geschat op 1 miljoen, dus nu zullen dat er misschien 2 miljoen zijn. En er zijn tot nu toe ongeveer 0,5 miljoen mensen reeds (of beter, pas) geprikt. Dus nog geen ((2,5/17,5)*100%) 15% van alle inwoners in ons land is beschermd, dat is nou niet echt ‘een groot deel’ van de bevolking. Kortom: we zijn er nog lang niet, los van wat virusmutanten ons nog voor ellende gaan brengen.
De rijke landen in de wereld hebben veel meer vaccins gekocht, dan dat ze bij hun bevolking kunnen ‘wegprikken’. Dit is neo-nationalisme ten top. Schandalig gewoon. Veel farmaceuten lopen binnen op het coronavaccin. Men verwacht miljarden winst te maken. Ongehoord en asociaal. Patenten worden door de farmaceuten angstvallig tegen de borst gehouden. Waarom koopt de VN of de WHO deze patenten niet gewoon op, zodat het vaccin in veel meer laboratoria geproduceerd kan worden? Voor sommige mondiale problemen heb je nou eenmaal een mondiale aanpak nodig en een gremium als de VN moet in die gevallen dan ook het mandaat krijgen, zodat ze een coördinerende en leidende rol kunnen spelen. Ten aanzien van het voedselverdelingsprobleem in de wereld werkt dat inmiddels redelijk (via het World Food Program, WFP).
Wat gaat er nu dan allemaal mis? Een samenleving is opgebouwd uit verschillende domeinen: het privé, het private, het publieke en het politieke domein. Aanvankelijk ten faveure van het privé domein, is er door de genomen maatregelen heel veel schade toegebracht aan het private en publieke domein. Inmiddels is er ook veel leed in het privé domein. Dat kon niet uitblijven. In feite ondervinden we op vier terreinen in onze samenleving problemen, namelijk in de gezondheidszorg, binnen het onderwijs, ten aanzien van ons welbevinden en in de sociaaleconomische sector.
De belangrijkste reden voor de huidige harde lockdown is het verlagen van het reproductiegetal R om nog steeds te voorkomen dat de zorg overbelast raakt, waardoor niet alle besmette mensen met benauwdheidsklachten meer op de IC geholpen zouden kunnen worden. Hierbij vreest men de aanstaande invloed van de Britste variant. Omdat deze variant besmettelijker is dan het oorspronkelijke virus, verwacht men - bij het huidige maatregelenpakket - een toename van het aantal besmettingen. Deskundigen zeggen dat een derde golf onvermijdelijk lijkt. De vraag is echter of ongecontroleerde rondgang van dit virus erg is als de mensen uit de eerder genoemde groepen in de samenleving zich voorlopig afzonderen en dan als enigen gevaccineerd worden (inclusief hun eventuele verzorgers). Schematisch ziet dat er als volgt uit.
Als dit de basisstrategie zou worden, dan kunnen alle huidige vrijheid beperkende maatregelen van de baan en kunnen we ons louter en alleen richten op het herstellen van de schade die we als samenleving hebben opgelopen. Maar wat moeten we dan met al die vaccins aanvangen? Een klein deel hebben we zelf nodig, maar het merendeel kan naar ontwikkelingslanden, oorlogsgebieden en naar landen die door een natuurramp getroffen zijn. Menigeen zal me nu naïviteit nadragen, maar zoals het nu gaat, houden we het ook niet vol. Kinderen en jongeren lopen leerachterstanden op en sommigen van hen worstelen door al dit gedoe met ernstige existentiële onzekerheden. De GGZ kan de toestroom niet aan. Een aantal kinderen ondervindt meer last van huiselijk geweld. Werknemers raken hun baan kwijt. Veel bedrijven gaan kapot en de ondernemers kijken vervolgens tegen torenhoge schulden aan. Er ontstaat een groter verschil tussen arm en rijk. Het zorgpersoneel draait overuren, waardoor burn-outs op de loer liggen. Veel mensen worstelen met eenzaamheid en niemand kan zijn huidhonger meer stillen. De nodige lichaamsbeweging moeten we grotendeels ontberen en onze kunst- en cultuurbehoefte wordt niet meer bevredigd. We kunnen niet meer naar concerten, festivals, musea of sportevenementen. Zelfs een terrasje pikken, gezellig uit eten of een avondje naar de kroeg is er niet meer bij. Met velen bijeenkomen om het leven te vieren (verjaardag, bruiloft of jubileum) of om te rouwen om een dierbare die ons ontvallen is, kan gewoon niet meer. Ik realiseer me dat ik met deze opsomming niet eens volledig ben. Hoe hebben we het allemaal kunnen bedenken of sterker nog: hoe hebben we het allemaal kunnen accepteren? Een samenleving die eens zo schitterde, is verworden tot een dystopie. Dit moet anders, zeker als vooraanstaande virologen ons waarschuwen dat we in de komende decennia nog wel vaker door vreemde gevaarlijkere virussen verrast zullen worden. Dan moet er een wereldwijd een plan liggen, een plan dat uitvoerbaar is en niet ad hoc nog ontwikkeld moet worden om uiteindelijk meer kapot te maken, dan ons lief is.
Naast deze bijwerkingen van alle coronamaatregelen zijn er natuurlijk ook positieve aspecten te melden die we zouden moeten verduurzamen. We kunnen nu eenmaal niet na afloop van de crisis ineens weer over gaan tot de orde van de dag. We moeten ons bezinnen op de mogelijkheden van thuiswerken, de permanente inzet van afstandsonderwijs, een eventueel basisinkomen, vormen van sociale hygiëne, de overbodigheid van veel van onze reisbewegingen, de gevaren van de intensieve veehouderij, een globale aanpak van een pandemie en ga zo maar door. We likken onze wonden en verbeteren onze samenleving.
Comments