Hoe moeilijk is het toch om voorbij het gevoel van afgescheidenheid te geraken, om groter te denken dan het ego en ons wezenlijk één te voelen met ‘alles wat is’. In mijn vorige blog ‘Paradigmashift’, heb ik reeds gememoreerd aan de fenomenen die ons daarbij belemmeren, namelijk: de suggesties van vrije wil en die van zelfbewustzijn. In mijn boek ‘Zoektocht naar het bewustzijn’, presenteer ik een model waarmee de intermenselijke relaties - en alle spanningen die zich daarbij voor kunnen doen - begrepen kunnen worden. Het is een theorie over ‘vibes’. Kort gezegd komt die hier op neer: ieders persoonlijke ‘vibes’ kunnen interfereren met die van een ander. Afhankelijk van de mate van verstrengeling, is er een bepaalde band tussen individuen. In dit blog besteed ik speciaal aandacht aan juist het verbreken van zulke banden, iets waar iedereen - ondanks ons streven naar eenheidservaringen - onwillekeurig mee te maken krijgt in zijn leven. Of het nou gaat om een scheiding, een ruzie of de onherroepelijke dood van een dierbare, op enig moment worden we allemaal wel een keer met een dergelijke breuk geconfronteerd. Omdat bij het overlijden van een dierbare sprake is van overmacht, laat ik deze relatiebreuk in dit blog even buiten beschouwing.
Helaas ben ik zelf op dit terrein ook ervaringsdeskundige, zowel als initiatiefnemer van een relatiebreuk als in de rol van ‘slachtoffer’. In een functionele arbeidsrelatie tussen bestuurder en werknemer, ben ik op enig moment ontslagen met als argument ‘onverenigbaarheid van karakters’. Zonder op de details in te gaan, is dit een klassiek voorbeeld van machtsmisbruik binnen een relatie. Waarom zou namelijk in dit geval de bestuurder niet het veld kunnen ruimen? Maar goed, passé. De band werd resoluut verbroken en de heling moest voornamelijk aan mijn zijde van de breuk plaatsvinden. Dit noemt men een ‘cold turkey’, een term die gebruikt wordt als een relatie abrupt wordt beëindigd. Er zijn natuurlijk vele manieren om een relatie te beëindigen, maar ik bespreek alleen de twee uitersten in het spectrum, namelijk ‘cold turkey’ en ‘fading out’. Bij deze laatste manier neemt de frequentie van de ontmoetingen geleidelijk af en worden de gesprekken steeds oppervlakkiger. Zowel bij liefdes- en vriendschapsrelaties, als bij familiebanden, treft men vaak deze twee methoden van beëindiging aan: een abrupte breuk (cold turkey) of een geleidelijke uitfasering van de relatie (fading out).
Nou zijn er natuurlijk allerlei redenen te bedenken waarom een relatie verbroken moet worden, maar meestal doet men dat om zichzelf emotioneel, psychologisch of fysiek te beschermen. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn bij toxische relaties. Bij dit soort relaties worden de grenzen en het welzijn van de ander vaak volledig genegeerd, wat kan leiden tot langdurige psychologische schade. Arthur Schopenhauer (1788-1860) was iemand die ten aanzien van alle relaties eigenlijk vond dat deze alleen maar leiden tot innerlijke onrust, maar goed hij was dan ook een enorme pessimist. Sommige banden vond ook hij simpelweg te pijnlijk om te onderhouden, waardoor een radicale breuk onvermijdelijk was. De enige manier om uit een dergelijke relatie te komen, is: maak je los en vlucht. In analogie met mijn theorie over ‘vibes’ zou je dat kunnen zien als een dominante ‘vibe’ met een grote amplitude, die niks ontziend interfereert met een minder krachtige ‘vibe’ met een kleine amplitude.
Een tweede relatievorm waarbij het mis kan gaan, is die waarbij de wederzijdse ‘vibes’ leiden tot destructieve interferentie. In feite hebben beide betrokkenen absoluut geen baat bij een dergelijke relatie en zal er dus een uitweg gevonden moeten worden. Friedrich Nietzsche (1844-1900) spreekt in dit verband over zelfbevrijding. Als een relatie je naar beneden haalt of als je er geen kracht meer uit kunt putten, dan pleit hij voor het kappen van de relatie omwille van persoonlijke autonomie en creatieve zelfontplooiing. Dit valt af te leiden uit zijn theorie van de ‘Übermensch’, die volgens hem soms radicale stappen moet nemen om zijn eigen kracht te herwinnen en authentiek te leven. Welk soort breuk zou jij in zo’n relatie prefereren? Vroeger was ikzelf een voorstander van ‘fading out’, maar onder het mom van zachte heelmeesters maken stinkende wonden, zou ik vandaag de dag toch wat resoluter zijn. Een voorbeeld waarbij ‘fading out’ wel werkt, is bij de relaties die je had of nog hebt, met bijvoorbeeld studievrienden of oud-collega’s. Na verloop van tijd worden de banden zwakker en uiteindelijk verlies je elkaar mogelijkerwijs zelfs uit het oog. Het is namelijk meestal zo dat in elke fase van je leven er andere vrienden met je optrekken. Slechts een enkele vriend behoud je voor het leven. En hoe zit het met familiebanden?
Als er geen exceptionele omstandigheden zijn, leeft bij de meesten de wens om met familieleden goede contacten te onderhouden, maar soms is dat tegen beter weten in. De verschillen kunnen immers te groot zijn, waardoor raakvlakken grotendeels ontbreken en er soms zelfs voortdurend spanningen en ruzies op de loer liggen. Ze zeggen niet voor niets: familie krijg je en vrienden kies je. Ook al is er bij familie sprake van bloedverwantschap, dat geeft helaas nog geen garantie op vriendschappelijke banden. Hoe zou jij - indien nodig - omgaan met het verbreken van een familie band, resoluut breken of geleidelijk uitfaseren?
In deze context is het overigens zinvol om nog even te refereren aan de zienswijze van Zygmunt Bauman (1925-2017) op de kwaliteit van sommige huidige relaties. In zijn boek ‘Liquid Love’ beschrijft hij hoe relaties in de hedendaagse samenleving steeds meer tijdelijk en oppervlakkig van aard worden. Volgens hem zijn relaties vluchtiger, omdat individuen sterker gericht zijn op hun eigen behoeften en verlangens. Het doorsnijden van banden is daarmee een manier geworden om vooruit te komen in een snel veranderende wereld.
In het geval van ‘fading out’ is het meestal zo dat beide betrokkenen consensus hebben over de beëindiging van hun relatie (van welke aard dan ook), maar in het geval van ‘cold turkey’ is dat vaak niet het geval. De verstotene kan zich dan behoorlijk gekrenkt voelen. Door gebrek aan uitleg, kan hij het gevoel hebben dat de relatie niet goed is afgesloten. Dit kan leiden tot obsessieve gedachten, die de verwerking van de breuk alleen maar bemoeilijken. Helaas heb ik dit zelf ook aan den lijve moeten ondervinden. Maar wat geweest is, is geweest. Passé.
Is dit dan het einde van het feest
Wil jij dan soms beweren, dat er nooit iets is geweest
Maar wat je niet hebt gehad, raak je ook niet kwijt
Voltooid verleden tijd
Songtekst van ‘Is Ook Schitterend’
Komentarze