Authenticiteit

0:00

Door het lezen van Filosofie als een manier van leven van Pierre Hadot werd ik opnieuw geconfronteerd met de diepgewortelde drang van de mens om te streven naar idealen. Dit bracht de gevolgen aan het licht van het niet kunnen omarmen van de imperfectie die intrinsiek deel uitmaakt van ons bestaan. De schoonheid van imperfectie en asymmetrie is iets wat we maar moeilijk kunnen omarmen in een wereld die nog steeds gericht is op idealen die vaak onmogelijk te bereiken zijn. In de moderne samenleving wordt perfectie vaak geassocieerd met een uiterlijk ideaal - denk maar aan de supermodellen die in de mode-industrie worden gepromoot, vaak met een lichaamsbeeld dat onrealistisch dicht bij anorexia ligt. Dit idealistische beeld heeft diepe wortels in onze geschiedenis, vanaf Plato, via Aristoteles, het christendom, Sir Thomas More, tot aan de invloed van sociale media.

Plato legde in zijn filosofie de basis voor het idealistische denken. Hij geloofde dat de materiële wereld slechts een afspiegeling was van de perfecte, onveranderlijke vormen die in de ideeënwereld bestonden. Voor Plato waren dingen zoals schoonheid, goedheid en waarheid abstracte, onveranderlijke vormen die in een ideale wereld bestonden, ver boven de werkelijkheid van de materiële wereld. De menselijke zoektocht moest daarom gericht zijn op het begrijpen en benaderen van deze vormen, wat de nadruk legde op het streven naar perfectie.

Aristoteles, Plato’s leerling, verschilde van zijn leraar door de nadruk te leggen op de praktische toepassing van deugd en de ontwikkeling van het karakter in plaats van abstracte vormen. Aristoteles geloofde dat de deugden, zoals moed, zelfbeheersing en rechtvaardigheid, moesten worden ontwikkeld door praktische ervaring en redelijke keuzes. Toch bleef zijn idee van de deugden ook gericht op het streven naar morele perfectie en de ontwikkeling van een ideaal menselijk karakter. Dit leidde tot het idee dat het goede leven moest worden gebaseerd op het bereiken van een moreel ideaal. Dit legde een normatieve moraal op die, hoewel praktischer dan Plato's vormen, nog steeds gericht was op het streven naar een bepaald ideaal van deugd.

Toen het christendom opkwam, werd de nadruk op idealistische perfectie verder versterkt. In de christelijke theologie werd de ziel als ideaal beschouwd, een entiteit die in staat was om  door geloof en deugd naar het goddelijke ideaal toe te groeien. Het idee van perfectie werd niet alleen spiritueel, maar ook ethisch: mensen moesten streven naar goddelijke perfectie, die gezien werd als een moreel en spiritueel ideaal. De wereld van onvolmaaktheid en lijden werd dus gezien als tijdelijk, terwijl het ware ideaal de relatie met God en de perfecte staat van de hemel vertegenwoordigde. Het christendom versterkte de ideale normen: het lichaam moest onderworpen zijn aan de geest en de deugd werd de weg naar een spirituele verlossing. In deze traditie werd het onvolmaakte en wereldse verlangen gezien als iets dat we moesten overwinnen om dichter bij de goddelijke waarheid te komen.

In de 16e eeuw introduceerde Sir Thomas More het concept van de ‘utopie’ in zijn beroemde werk Utopia, waarin hij een ideale samenleving beschreef die ver verwijderd was van de maatschappelijke onvolmaaktheden van zijn tijd. Het woord ‘utopie’ komt van het Griekse ‘ou’ (niet) en ‘topos’ (plaats), wat letterlijk dus ‘geen plaats’ betekent: een samenleving die, hoewel verbeeld, onbereikbaar is. Deze zoektocht naar het ideale, een perfectie die geen plaats heeft in de werkelijkheid, was een afspiegeling van het verlangen naar een betere wereld, maar ook een confrontatie met de grenzen van menselijke verbeelding. Zoals met veel idealen, blijft de utopie een concept zonder echte verwezenlijking, wat de menselijke neiging om naar het onbereikbare te streven weerspiegelt.

Dit idealistische denken heeft diep doorgewerkt in de moderne cultuur, waarin perfectie een constante drijfveer lijkt te zijn, vooral als het gaat om lichamelijke normen. De hedendaagse samenleving heeft zich steeds meer gefocust op een visueel ideaal van schoonheid, succes en geluk, vaak gepromoot door de mode-industrie, sociale media, en reclame. Platforms zoals TikTok versterken deze normen door onrealistische beelden van schoonheid en succes te verspreiden. De druk om te voldoen aan dit ideale beeld heeft geleid tot de opkomst van het perfecte lichaamsbeeld - slank, gespierd, symmetrisch - en de bijbehorende overtuiging dat dit de norm is waaraan we moeten voldoen om gelukkig en waardevol te zijn.

Sociale media platforms bevorderen het idealisme verder door virale trends te creëren van influencers die een bepaalde esthetiek of levensstijl verheerlijken. De constante stroom van visueel geoptimaliseerde content maakt het moeilijk om de realiteit van het echte leven te accepteren. Mensen vergelijken zichzelf vaak met de zorgvuldig gecreëerde en bewerkte versies van anderen, wat het ideaal versterkt. Deze cultuur van constante visuele 'perfectie' draagt bij aan psychologische problemen zoals eetstoornissen en een verstoord zelfbeeld, omdat we ons steeds meer identificeren met onze uiterlijke verschijning in plaats van onze innerlijke waarden.

Het idee dat we ons kunnen verbeelden wat mogelijk is, speelt een cruciale rol in het idealistische denken. Verbeelding heeft de kracht om ons vooruit te duwen, door nieuwe mogelijkheden te creëren en dromen werkelijkheid te maken. In de kunst en architectuur zien we hoe verbeelding de basis vormt voor het creëren van indrukwekkende werken die de grenzen van wat mogelijk is verleggen, van gotische kathedralen tot moderne architectonische wonderen. Sir Thomas More baseerde zijn Utopia op een verbeelding van een ideale samenleving die niet gerealiseerd kon worden, maar die wel tot denken aanzette over hoe de wereld beter zou kunnen zijn. De uitspraak ‘wat je je kunt verbeelden, kan bestaan’ heeft veel kracht in deze context. Wat we ons kunnen voorstellen, kunnen we creëren, zolang we maar de middelen en de vastberadenheid hebben om onze verbeelding om te zetten in actie. Deze kracht van verbeelding stelt ons in staat om buiten de grenzen van het huidige moment te denken en nieuwe toekomstscenario's te creëren. Maar tegelijk kan dezelfde verbeelding ons ook benauwen, omdat we onrealistische idealen voor onszelf scheppen die uiteindelijk onbereikbaar blijken te zijn. Dit versterkt de dualistische manier van denken: perfectie versus imperfectie. Uiteindelijk leidt dit tot gevoelens van falen wanneer we de verbeelde werkelijkheid niet kunnen realiseren.

Gedurende de geschiedenis van dualisme hebben we het concept van imperfectie diep geïnternaliseerd. De westerse cultuur leerde ons dat de werkelijkheid altijd tekortschiet ten opzichte van een ideaal. Deze denkwijze overtuigde ons dat alles wat niet ideaal is, noodzakelijkerwijs imperfect is en afgewezen moest worden. We zijn zo gewend geraakt aan de scheiding tussen perfect en imperfect, dat het nu moeilijk is om de waarde van de realiteit zoals die is, liefdevol te omarmen.

In plaats van ons vast te klampen aan onbereikbare idealen, kunnen we beter gaan inzien dat perfectie slechts een illusie is. Het streven naar het ideale creëert een onhoudbare kloof tussen wat is en wat zou kunnen zijn. Door te accepteren dat alles precies is, zoals het is, leren we de waarde van het moment en de realiteit zelf te omarmen, zonder te oordelen. Omdat het woord ‘imperfectie’ bestaat, lijkt het alsof we altijd naar iets streven dat buiten ons bereik ligt. Maar in werkelijkheid dwingt dat ons om altijd te streven naar iets waarvan we diep van binnen weten dat het buiten ons bereik ligt. Imperfectie is dan ook niet hetgeen wat we als tekortkoming beschouwen, het is gewoon wat het hoort te zijn. Imperfectie is het nieuwe normaal.

We moeten leren om de werkelijkheid niet te beschouwen als iets dat afgekeurd moet worden, maar als een deel van de menselijke ervaring. Het idee dat schoonheid juist zit in de realiteit kan ons helpen om acceptatie en vrede te vinden in onze eigen lichamen en levens. Het adagium ‘het is wat het is’ kan hierbij als een krachtige herinnering dienen om te accepteren dat alles, inclusief onze eigen eigenschappen, een waarde op zich heeft en dat we niet hoeven te streven naar iets dat buiten ons bereik ligt. In plaats van ons te focussen op het ideaal, zouden we moeten leren te waarderen dat de ware schoonheid vaak schuilt in onze relaties, onze ervaringen en onze persoonlijke groei. Wanneer we onszelf en anderen accepteren in hun authenticiteit, bevrijden we ons van de last van het ideaal.

De industrieën die deze beelden van perfectie aandrijven, moeten veranderen. Reclame en sociale media kunnen bijdragen aan het normaliseren van diversiteit in lichamelijke verschijning en zelfbeeld, en tegelijkertijd bijdragen aan een cultureel ideaal dat gezond en echt is, niet onrealistisch en vervreemdend. Het gebruik van verbeeldingskracht in de media zou moeten evolueren naar een meer inclusieve en realistische voorstelling van wat schoonheid en succes werkelijk betekenen.

We kunnen terugkeren naar filosofieën zoals de Stoïcijnse en Boeddhistische opvattingen, die ons leren om onszelf niet te identificeren met ons externe uiterlijk of materiële verlangens, maar juist de innerlijke rust en deugd te omarmen. Zoals Hadot en andere filosofen stellen, kan het innerlijke leven de ware bron van vervulling en vrede zijn.

Conclusie

Het streven naar perfectie heeft ons geleid naar een vertekend ideaal van schoonheid, dat niet alleen onbereikbaar is, maar ook schadelijk voor onze zelfwaardering en mentale gezondheid. Dit ideaal, geworteld in de ideeën van Plato, Aristoteles, en versterkt door het christendom, heeft de afwijzing van de werkelijkheid zoals die is diep in onze cultuur verankerd. Sociale media, zoals TikTok, versterken dit beeld door visuele perfectie te verheerlijken, wat de kloof tussen werkelijkheid en ideaal vergroot. Het is tijd om terug te keren naar een gezondere visie op schoonheid die de realiteit omarmt en ons leert dat ware waarde niet ligt in de perfectie, maar in het authentieke en levende van onszelf en anderen.

Door de kracht van verbeelding te benutten kunnen we niet alleen de wereld transformeren, maar ook ons eigen zelfbeeld. De verbeelding heeft de potentie om nieuwe mogelijkheden te creëren, maar we moeten ervoor waken dat we ons niet laten leiden door onrealistische idealen die de kloof tussen wie we zijn en wie we denken te moeten zijn verder vergroten. Het is tijd om te accepteren dat imperfectie het nieuwe normaal is, en dat het juist in de realiteit en de authenticiteit ligt waar we onze ware waarde vinden. Het omarmen van wat is, en niet wat zou kunnen zijn, maakt ons vrij van de last van het ideaal en opent de deur naar een dieper begrip van onszelf en de wereld om ons heen. Dus omarm je imperfecties.